V. Ogólnopolski Kongres Geotermalny, 11 – 13.10.2016, Mszczonów
Uczestnicy V Ogólnopolskiego Kongresu Geotermalnego, Mszczonów 2016
V. Ogólnopolski Kongres Geotermalny odbył się w dniach 11–13 października 2016 r. w Mszczonowie. Organizatorem tego najważniejszego w Polsce cyklicznego spotkania naukowców i praktyków zaangażowanych w sektor geotermii było Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne wspólnie z Urzędem Miasta w Mszczonowie, Geotermią Mazowiecką SA, Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN oraz Katedrą Surowców Energetycznych Wydziału Geologii Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH.
Honorowe Patronaty nad Kongresem objęli Minister Energii, Wiceminister Środowiska – Główny Geolog Kraju, Marszałkowie Województw Mazowieckiego i Łódzkiego oraz Międzynarodowa Asocjacja Geotermalna (International Geothermal Association).
Partnerami Kongresu byli: Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, GLOBEnergia, Geotermie: Podhalańska, Uniejów, Poddębice, Pyrzyce, Stargard, a także Termy Mszczonów. Sponsorami były firmy: PGNiG SA (Złoty Sponsor), GTerm-Energy i G-Drilling (Sponsorzy Strategiczni), Przedsiębiorstwo Badań Geofizycznych, Termotech, GWE Polbud, Viesmann i Energoprojekt Warszawa.
Patronaty merytoryczne objęły: Federacja Regionalnych Związków Gmin i Powiatów Polski, Stowarzyszenie Gmin Polska Sieć Energie Cites, Związek Miast Polskich, Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła, Stowarzyszenie Producentów i Importerów Urządzeń Grzewczych.
Patronami medialnymi były czasopisma i media elektroniczne z branży OZE i wydobycia kopalin: Czysta Energia, GLOBEnergia, Technika Poszukiwań Geologicznych. Geotermia i Zrównoważony Rozwój, Wiadomości Naftowe i Gazownicze, a także portale: CIRE i Termalni.pl.
Ogólnopolski Kongres Geotermalny jest jedną z głównych form działalności PSG i realizacji jego celów statutowych, jakim jest rzetelne informowanie społeczeństwa i czynników decyzyjnych o zasobach i możliwościach wykorzystania geotermii w Polsce, jej popularyzacja i promocja, łączenie środowisk i wspólne działania. To zawsze działalność „pro publico bono” i w propaństwowej perspektywie. Jak zauważyła podczas otwarcia B. Kępińska – prezes PSG, Kongres był bardzo oczekiwanym przez wiele osób i środowisk forum dla przedstawienia badań i prac, podzielenia się sukcesami, wskazania na trudności, przedstawienia propozycji, skonfrontowania z sytuacją w Europie, wspólnego spojrzenia w kolejne lata, a także dla zapoznania się z zasadami uruchomionego w bieżącym roku rządowego programu wsparcia dla geotermii. Ten program jest istotny tym bardziej, że zainteresowanie wodami i energią geotermalną w Polsce jest coraz większe, jednak dotychczas w niewielkim jedynie stopniu wykorzystywane są ich zasoby.
W Kongresie wzięło udział ponad 160 uczestników. Reprezentowane były wszystkie wiodące ośrodki naukowe, badawcze, firmy geologiczne, geofizyczne, wiertnicze, usługowe i inne związane z sektorem geotermii w kraju. Należy podkreślić zaangażowanie i aktywny udział przedstawicieli wszystkich ciepłowni geotermalnych, wielu ośrodków rekreacyjnych. Uczestniczyli także i wygłosili kluczowe referaty reprezentanci ministerstw, NFOŚiGW, WFOŚiGW w Łodzi i Warszawie, administracji rządowej i samorządowej.
Program obejmował sesje plenarne, panelowe, techniczne, sesje z udziałem firm działających w branży geotermalnej, sesję posterową, sesję informacyjną dot. Europejskiego Kongresu Geotermalnego 2016 (we wrześniu b.r. w Strasburgu), dyskusję dot. kierunków badań geotermalnych, wizytę w obiektach geotermalnych w Mszczonowie, a także sesję okolicznościową z okazji 10-lecia Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego. Podczas Kongresu przedstawiono w sumie ok. 70 referatów. Zostały one opublikowane w dwóch tomach recenzowanego czasopisma naukowego „Technika Poszukiwań Geologicznych. Geotermia i Zrównoważony Rozwój”.
Umiejscowienie Kongresu w Mszczonowie dało także okazję poznania, jak w tamtejszej „Geotermii” stale i konsekwentnie pogłębiany jest odzysk ciepła z „tylko” 40-stopniowej wody geotermalnej i jej wielokierunkowe zagospodarowanie. Jest to bardzo dobry przykład dla Polski i innych krajów efektywności energetycznej i innowacyjności realizowanych dzięki geotermii przez przedsiębiorstwo, które niedawno obchodziło 20-lecie działalności.
Podczas sesji inauguracyjnej „Geotermia w Polsce w perspektywie krajowej i unijnej” przedstawiono kluczowe dla Kongresu i bieżącej sytuacji referaty, rozpoczynając od nakreślenia przez prezes PSG stanu i perspektyw wykorzystania energii geotermalnej w Polsce na tle Europy, a następnie informacji na temat rozwoju geotermii w naszym kraju z perspektywy działań Ministerstwa Środowiska (przedstawionych przez M. Mazurowskiego – zastępcę dyrektora Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych, który odczytał również list skierowany do uczestników Kongresu przez prof. M. Oriona Jędryska – wiceministra i Głównego Geologa Kraju) i Ministerstwa Energii (przedstawionych przez M. Radziszewskiego – naczelnika Departamentu Energii Odnawialnej) oraz referatu na temat finansowania geotermii w Polsce ze środków krajowych i unijnych (przedstawionych przez R. Wójcika – zastępcę prezesa NFOŚiGW i B. Kuś – kierownik Wydziału Górnictwa i Geologii w Departamencie Ochrony Ziemi) – były to szczególnie oczekiwane informacje co do zamierzeń i decyzji rządowych podjętych w tym roku w odniesieniu do geotermii, zwłaszcza programu wsparcia jej rozwoju. Tym bardziej, że najbardziej reprezentatywna grupa adresatów tych decyzji była obecna właśnie na tym Kongresie. Decyzje te przekładać się będą także na możliwości finansowania geotermii z programów Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i innych, o czym mówili wiceprezesi WFOŚiGW z Łodzi i Warszawy – B.C. Dzierżek i A. Daniluk, a w trzecim dniu Kongresu także E.J. Orzełowska – wicemarszałek Województwa Mazowieckiego.
Uczestnicy Kongresu – zarówno przedstawiciele już pracujących instalacji, jak i zainteresowani inwestorzy – bardzo pozytywnie przyjęli uruchomiony w 2016 r. przez NFOŚiGW program wsparcia rozwoju geotermii. Sygnalizowali jednocześnie, że dla jego jak najbardziej efektywnego spożytkowania przydatne byłyby dalsze działania, które wraz z tym programem tworzyłyby stabilny system. Na niektóre istotne elementy w tym zakresie wskazywał na zakończenie sesji inauguracyjnej m.in. prof. W. Górecki – członek honorowy PSG (wątek ten przewijał się też w innych referatach i dyskusjach podczas Kongresu znajdując wyraz także we Wnioskach /będą wkrótce dostępne na stronie internetowej PSG/). Wyrażono nadzieję, że program przyczyni się do wzrostu wykorzystania zasobów energii geotermalnej w Polsce (obecnie jesteśmy dopiero na 14. miejscu w Europie pod względem zastosowań bezpośrednich).
Interesującym punktem programu był referat na temat rynku i obecnego stanu zagospodarowania energii geotermalnej w Niemczech, który przedstawił G. Dilger – członek Zarządu Niemieckiej Asocjacji Geotermalnej. Udział tego prelegenta to także efekt zacieśniających się międzynarodowych kontaktów PSG i współpracujących środowisk (czego rezultatem będzie m.in. status Polski jako „Partner country” oraz przygotowywane przez obie organizacje sesje dot. geotermii w Polsce, a także plenarne wystąpienie prezes PSG (Key note) podczas Niemieckiego Kongresu Geotermalnego na przełomie listopada i grudnia b.r.).
Duży oddźwięk wzbudziły sesje plenarne:
– z udziałem przedsiębiorców z branży geotermalnej – operatorów ciepłowni geotermalnych pt. „Geotermia w Polsce – zasady odpowiedzialnego biznesu, osiągnięcia, doświadczenia, plany, problemy, propozycje”,
– prezentująca prace i doświadczenia firm z branży geotermalnej zaangażowanych w Kongres,
– sygnalizujące kierunki badań i technologii geotermalnych w świetle Europejskiego Kongresu Geotermalnego 2016 i wynikające stąd wnioski dla Polski,
a także sesja panelowa „Pompy ciepła w geotermii” do której zaproszono specjalistów – praktyków
i naukowców zajmujących się pompami ciepła i tzw. „płytką geotermią z organizacji branżowych, firm i instytucji naukowo-badawczych.
Na szczególne pokreślenie zasługuje m.in. fakt, że informacje i dane przedstawione przez działające w Polsce ciepłownie geotermalne jak i porównanie cen ciepła z geotermii i źródeł tradycyjnych potwierdzają, że są one najbardziej efektywne spośród instalacji grzewczych stosujących OZE. Jest to ważny argument, że geotermia zasługuje na bardziej znaczące miejsce w grupie OZE, decyzjach gospodarczych i politycznych w Polsce.
Podczas sesji „Badania i technologie geotermalne w świetle Europejskiego Kongresu Geotermalnego 2016 – wnioski dla Polski” jego uczestnicy podzielili się najnowszymi informacjami na temat stanu rozwoju, badań, technologii, preferowanych kierunków, technologii i perspektyw rozwoju geotermii w Europie, wskazali na kluczową rolę współpracy sektora nauki i przemysłu dla postępu i innowacyjności tej dziedziny, a także finansowania badań i prac rozwojowych. Skonfrontowano je z obecnym stanem badań i wykorzystania geotermii w Polsce. Przykłady innych krajów powinny być zastosowane w Polsce, aby geotermia mogła się szybciej rozwijać i efektywnie zagospodarować przeznaczone ostatnio znaczące środki finansowe. Niektórzy uczestnicy Kongresu podzielili się ponadto informacjami dot. niektórych realizowanych i planowanych projektów geotermalnych w Polsce.
Sesje techniczne dotyczyły szerokiej i różnorodnej geotermalnej tematyki zarówno badawczej jak i praktycznej (technologicznej):
– Potencjał i możliwości zagospodarowania wód i energii geotermalnej w Polsce,
– Badania wód i systemów geotermalnych,
– Eksploatacja i zagospodarowanie wód i energii geotermalnej,
– Uwarunkowania socjologiczno–ekonomiczne wykorzystania wód i energii geotermalnej,
– Płytka geotermia, pompy ciepła,
– Technologie binarne – warunki, perspektywy w Polsce do produkcji ciepła i energii elektrycznej przy zastosowaniu wód / energii geotermalnej.
Wielu uczestników wzięło udział w wizycie w obiektach Geotermii Mazowieckiej S.A. i skorzystało z możliwości relaksu w „Termach Mszczonów”.
Podczas Kongresu odbyły się ponadto warsztaty projektu unijnego “Knowledge Inventory for Hydrogeology Research” (Kindra), w trakcie których przedstawiono m.in. Ramową Dyrektywę Wodną z punktu widzenia roli krajów członkowskich UE w osiągnięciu i utrzymaniu dobrego stanu oraz potencjału wód (także geotermalnych), dostępność informacji o wodach podziemnych w Polsce na tle innych krajów europejskich, wskazano na modelowanie numeryczne jako narzędzie badań hydrogeologicznych i geotermalnych. Warsztaty przygotowało Polskie Stowarzyszenie Wyceny Złóż Kopalin we współpracy z IGSMiE PAN.
W pierwszym dniu Kongresu odbyła się sesja z okazji 10-lecia PSG. Wygłoszono okolicznościowy referat przedstawiający genezę, najważniejsze fakty i osiągnięcia w dotychczasowej działalności Stowarzyszenia. Uczestnicy Sesji oraz przedstawiciele licznych instytucji podkreślili w listach gratulacyjnych z tej okazji znaczące osiągnięcia PSG w zakresie rzetelnego informowania na temat zasobów i możliwości wykorzystania energii geotermalnej w Polsce, popularyzacji zagadnień z nią związanych, integracji i wspólnych działań środowisk geotermalnych oraz w konsekwentnym działaniu dla przełamywania barier i optymalnego rozwoju geotermii w Polsce. Podczas tej sesji uroczyście wręczono Medale Honorowe PSG im. Erazma Syksta kilku zasłużonym dla geotermii w Polsce przedsiębiorstwom i instytucjom naukowym: Geotermii Pyrzyce Sp. z o.o., Geotermii Uniejów im. St. Olasa Sp. z o.o., Instytutowi Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN w Krakowie oraz Wydziałowi Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH w Krakowie. Wymienieni laureaci dołączyli do grona osób i instytucji, które zostały uhonorowane Medalem im. Erazma Syksta w ubiegłych latach. Gwoli informacji – patron Medalu Honorowego PSG był lwowskim lekarzem i prekursorem geotermii, żył i pracował we Lwowie (ur. ok. 1570, zm.1635).
Podczas Kongresu pracowała ośmioosobowa komisja wnioskowa. Wnioski z Kongresu odczytano podczas sesji ceremonii jego zakończenia. Zostaną one przesłane do odpowiednich organów administracji rządowej z perspektywą ich uwzględniania w prowadzonych działaniach i podejmowanych decyzjach, a także współpracy ze środowiskami branżowymi.
W podsumowaniu niniejszej informacji można stwierdzić, że V. Ogólnopolski Kongres Geotermalny – jako najważniejsze cykliczne spotkanie osób, instytucji i firm zaangażowanych w geotermię w Polsce – spełnił zamierzone cele i dobrze przysłużył się przedstawieniu i podsumowaniu prowadzonych w Polsce w ostatnich latach badań, prac i inwestycji geotermalnych, wymianie informacji, propozycji, dyskusjom i planom, integracji wielu osób i środowisk. Miał miejsce w szczególnym roku, w którym ogłoszono rządowy program wsparcia dla geotermii, co powinno przynieść jej szybszy i bardziej dynamiczny rozwój. Zabiegało o to od wielu lat w różnorodny sposób także Polskie Stowarzyszenie Geotermiczne i współpracujące środowiska naukowców i praktyków na co dzień pracujących w tej dziedzinie.
Kongres został bardzo pozytywnie oceniony przez jego gości i uczestników za wysoki poziom organizacyjny i merytoryczny. Był spotkaniem dojrzałego już pokolenia pionierów geotermii w Polsce, jak i wielu młodszych osób – naukowców, praktyków, doktorantów, studentów. Dla wszystkich geotermia to nie tylko zawód, ale także pasja, sposób skutecznej realizacji idei zrównoważonego i odpowiedzialnego gospodarowania zasobami naturalnymi w Polsce, co czynią często od wielu już lat.
Beata Kępińska
Prezes Polskiego Stowarzyszenia Geotermicznego
